İHMALİ DAVRANIŞLA KASTEN ÖLDÜRME SUÇU NEDİR ?

1. İHMALİ DAVRANIŞLA KASTEN ÖLDÜRME SUÇU NEDİR ?
2. Genel Olarak

      İhmali davranışla kasten öldürme, kişinin hukuksal olarak yükümlü olduğu belli bir icrai davranışı yapmaması nedeniyle ölüm sonucunun doğmasına neden olmasıdır (TCK m. 83/1).

Suçun hukuksal konusunu “yaşam hakkı” oluşturmaktadır. Bu konuda icrai davranışla kasten öldürme suçunda anlatılan esaslar geçerlidir.

1. Suçun Unsurları
2. Suçun Maddi Unsurları
3. Fail ve mağdur

      Bu suçun faili, sonucu önleme konusunda belli bir icrai davranışta bulunma yükümlülüğü altında olan kişiler olabilir.

Suçun mağduru, yaşayan insandır.

1. Suçun maddi konusu

İhmali davranışla kasten öldürme suçunun maddi konusunu, canlı bir insan oluşturmaktadır.

1. Eylem

      Suçun hareket öğesini, kişinin yükümlü olduğu bir icrai davranışı gerçekleştirmemesi oluşturmaktadır. Ancak suçun oluşabilmesi için sonucu önlemek yönünde soyut bir ahlaki yükümlülüğün varlığı yeterli değildir; bu konuda hukuksal bir yükümlülüğün varlığı gerekir. Kişinin yükümlü olduğu belli bir icrai davranışı gerçekleştirmemesi dolayısıyla ortaya çıkan ölüm sonucundan sorumlu tutulabilmesi için bu sonucun oluşumuna neden olan ihmali davranışın icrai davranışa eşdeğer olması gerekir (TCK m. 83/1). İhmali ve icrai davranışın eşdeğer kabul edilebilmesi için üç durumdan birinin varlığına bağlıdır;

• Yasadan doğan yükümlülük

Kişinin, belli bir icrai davranışta bulunmak yönünde yasal düzenlemelerden kaynaklanan bir yükümlülüğü varsa ihmali davranış icrai davranışa eşdeğer sayılır (TCK m. 83/2-a). Kolluk (polis, jandarma ve sahil güvenlik) görevlilerinin insanların can ve mal güvenliğine ilişkin gerekli tedbirleri alma konusunda yasadan doğan yükümlülükleri vardır. Yine itfaiye erlerinin yangın sırasında insanların can ve mal güvenliğini tehlikeden korumak hususunda yasadan kaynaklanan bir görevleri vardır. Örneğin polis memuru, sokakta eşini bıçaklayan kocaya rastlamasına karşın, herhangi bir müdahalede bulunmaksızın olayı seyreder ve kadın ölürse, polis memuru kasten öldürme suçunun ihmali davranışla işlenmesinden sorumlu olur. Velayet ilişkisinin gereği olarak ana ve babanın çocukları üzerinde koruma ve gözetim yükümlülüğü Türk Medeni Kanunu’ndan kaynaklanmaktadır (TMY m. 335 vd.).

• Sözleşmeden doğan yükümlülükler

Kişinin, belli bir icrai davranışta bulunmak yönünde sözleşmeden kaynaklanan bir yükümlülüğü varsa ihmali davranış icrai davranışa eşdeğer sayılır (TCK m. 83/2-a). Örneğin plajlardaki cankurtaranlar, kayak veya yüzme öğretmenleri yaptıkları sözleşmeyle yükümlülük altına girmektedir. Sözleşmeden hukuksal bir yükümlülük doğması için açıkça veya zımnen kurulmuş bir sözleşme ilişkisi ile görevin fiilen üstlenilmiş olması gerekir, ancak sözleşmenin yazılı olması gerekmez. Örneğin ücret karşılığında bir bebeğin bakımını üstlenen çocuk bakıcısı, zehirli maddeleri yutan bebeği, zamanında hastaneye götürmek yerine ölüme terk ederse, bu davranışı sonucunda gerçekleşen ölüm sonucundan sorumludur.

• Önceden yapılan tehlikeli eylemden doğan yükümlülük

Fail önceden gerçekleştirdiği davranış, başkalarının yaşamı ile ilgili olarak tehlikeli bir durum oluşturmuşsa ihmali davranış icrai davranışa eşdeğer sayılır (TCK m. 83/2-b). Örneğin taksirle bir trafik kazasına neden olan kişi, kaza sonucunda yaralanan kişilerin bir an önce tedavi edilmelerini sağlama konusunda bir yükümlülük altına girmektedir. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi sonucu yaralı kişinin ölmesi durumunda bu sonuçtan dolayı kazaya neden olan kişiyi sorumlu tutmak gerekir.

2. Hukuka Aykırılık Unsuru

      İlgilinin rızası, bu suçta bir hukuka uygunluk nedeni değildir.

3. Manevi Unsur

      İhmali davranışla işlenen kasten öldürme suçu, kasten işlenebilen bir suçtur. Bu suç olası kastla da işlenebilir. Failin saiki veya amacı önem taşımaz.

1. Suçun Özel Görünüş Biçimleri
2. Teşebbüs

      İhmali davranışla işlenen kasten öldürme suçuna teşebbüsün mümkün olup olmayacağı tartışmalıdır.

İhmali davranışla işlenen kasten öldürme suçunun olası kastla işlenmesi durumunda, Yargıtay ve öğretide kabul gören görüşe göre, olası kastla işlenen suçlara teşebbüs söz konusu olmayacağından, sorumluluk gerçekleşen sonuca göre belirlenir.

2. İştirak

      İhmali davranışla işlenen kasten öldürme suçuna iştirak mümkündür. Ortaklaşa (= müşterek) failler bakımından her bir failin sonucu önleme yükümlülüğünün bulunması gerekir. Ancak bu yükümlülük azmettiren ve yardım eden için aranmaz. Örneğin acil serviste görevli doktorlar, sendikal hakları ve maaş için protesto yaptıkları sırada gelen hastaya bakmayarak ölümüne neden olmuşlarsa bu suçtan ortaklaşa fail olarak sorumlu olurlar.

Failin icrai davranışla işlendiği suça, ihmali davranışla iştirak edilmesi mümkündür. Ancak bunun için failler arasında birlikte suç işleme kararının (iştirak iradesinin) bulunması gerekir.

     Örnekler:

• (A), (B)’yi denize attıktan (icrai davranış) sonra, cankurtaran(C), suda boğulan (B)’yi kurtarmamışsa (ihmali davranış), aralarında birlikte suç işleme kararı olmadığından iştirak söz konusu olmaz. Bu durumda (A), icrai davranışla kasten öldürme (TCK m. 81), (C) ise ihmali davranışla kasten öldürme (TCK m. 83) suçundan sorumlu olur.
• Konser alanına giren kişileri kontrol eden polis (P), solisti öldürmek isteyen (A)’nın üzerindeki silahı fark etmesine karşın, onun konser alanına geçişine izin vermiş ve (A) içeride solisti öldürmüşse, ihmali davranışla bir başkasının eylemine iştirak söz konusudur. Bu durumda (A) icrai davranışla, (B) ise ihmali davranışla öldürme suçundan sorumlu olur. Ancak Yargıtay bu gibi durumlarda polisin eylemini görevi kötüye kullanma olarak kabul etmektedir.
• İnfaz koruma memuru (A), kapalı tutması gereken kapıyı önceden anlaştığı, (B) için kapatmamış ve bu kapıdan geçen (B), silahıyla (C)’yi öldürmüşse, birlikte suç işleme kararı bulunduğu için (A), ihmali davranışla öldürme suçundan, (B) ise icrai davranışla kasten öldürme suçundan sorumlu olur.

Belli bir icrai davranışta bulunma yükümlülüğü altında olan kişiye, icrai davranışı yapmaması konusunda karar verdirilmesi durumunda azmettirme söz konusu olur.

İcrai davranışla işlenebilen suçlara, ihmali bir davranışla yardım edilmesi durumunda ortaklaşa (= müşterek) faillik söz konusu olmaz.

      Örnek:

• İstihbarat biriminde çalışan polis (P), kasten öldürme suçu işleneceğini öğrendiği halde istihbaratı gerekli birimlerle iletmez ve sonra (M) öldürülürse (P), icrai hareketle kasten öldürme suçuna yardım etmek suretiyle iştirakten değil, kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi suçundan (TCK m. 83) sorumlu olur. Zira burada polis (P)’nin yasadan doğan suçu önleme yükümlülüğü mevcuttur.

3. İçtima

      İhmali davranışla işlenen kasten öldürme suçunda zincirleme suç hükümleri uygulanmaz (TCK m. 43/3).

Bir ihmali hareketle birden çok sonucun oluşması durumunda gerçek içtima hükümleri uygulanır. Örneğin acil serviste görevli doktorun greve katılması sonucunda hastalardan birinin ölmesi, bir diğerinin sakat kalması durumunda farklı nev’iden fikri içtima hükümleri uygulanmaz. Zira doktorun, ölen hastaya ve yaralanan hastaya ayrı ayrı tıbbi müdahale yapmak yükümlülüğü olduğundan eylem tek değildir.

1. Muhakeme ve Yaptırım

      İhmali davranışla işlenen kasten öldürme suçu suçunun kovuşturma ve kovuşturması re’sen yapılır; şikâyet aranmaz.

Kasten öldürme suçunun ihmali davranışla işlenmesi durumunda, suçun icrai davranışla işlenmesine göre, temel cezada indirim yapılabilmesi konusunda mahkemeye takdir yetkisi tanınmıştır. Belli bir yükümlülüğün ihmali ile ölüme neden olan kişi hakkında, temel ceza olarak, ağırlaşmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine on beş yıldan yirmi yıla kadar, öteki durumlarda ise on yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunabileceği gibi, cezadan indirim de yapılmayabilir (TCK m. 83/3).